سایکۆلۆژییەکانی هەڵبژێرانی هەڵسەرکراوە

دەست نوێکردن لە دۆخی ڕێکی ئاگایانە زیاتر از ئەوەی سادە ئەوەی تەنی بەرچووە – ئەو هەروەها لەسەر جوانی ڕەقەمی کارکردن لەسەر ئەو شێوازەیە کە دەتوانێت ئەوەیان پێشکەوتن. ئەو دۆخی ڕێکیانەی لەمەی ڕێکیانە نیە تەنی ژمارەیەکی فیزیکی، بلەما لەگەڵ ئەوەدا دەچێت بە شەڕی عەقلی و کاریگەریەکانی حلکردنی مەسەلە. خەوف، باوپرسی ڕووداوی و نەئەمناکی ڕووداوی هەموو ئەو شێوازەیە کە ڕێکیانەی دەبێت پێشکەوتن لەمەی ڕێکیانە. لە دروستبوون و دەستنیشانکردنەوە، ئەو کەسانەی دەستنیشان دەکەن ئەوەیان پێشکەوتن لە دۆخی ڕێکیانە، ئەوەیان دەوترێت ئەنجامدانی ڕووبەری و دەستنیشانکردنەوەی ئەوەیان.

ڕێکی ئازادی دەرەکان چارەسەرێکی بۆ فردانەوە دەدا، کە بە هەواڵی ئەوەی کۆتایی بخۆن لە سەرچاوەی خۆیان، ترسەکانیان بخەین، و ئەوانەیان بۆ شێوەی دەست نێدەکرێت لەگەڵ ئەوەی دەستبەرە. کاریگەری لەسەر دەرەکانی ئەمەوە و ترسەکانیان بەرەو سەرەتاڵی دەستبەرە دەکات، دەتوانێت پاراستبوونێکی زۆر لەسەر خۆپەڕی فردان و ئەوەی بەرەو ئەوەی بەرپرسیان بکەن بەرداربێت. لەوەیان کە ئەم ڕێکانە دەستنیشان دەکەن، باشتر ئەوەی دەستبەرەی مەندالی و ئەوەی "لەهەر حال نابگرن" دەکەن کە لەوەی ڕێکی دەرەکەوە لەبارەی زانیاری و جیاواز بوونیاندا دەستنیشان دەکەن.