بەرگە بازی بۆ منداڵان: ڕێگەی بەهێز و دڵخواز بۆ ناساندنی جەستەی کارایی

بۆچی بەرگری سپارتان گۆڕانکاری دروست دەکات لە وەرزشی منداڵان؟

ئەگەبونی مسیری بەرگری لەسەر شێوازی سپارتان لە پێشکەشکردنی وەرزشی گەنجان

بەرەوپێشچوونی زۆربەی پڕۆگرامە کەش و حاڵی گەنجان دەگەڕێنەوە سەر ئەو ڕێگەی شاخی سپارتانەکان وەک ڕێگەیەک بۆ جەنگیدان لەدژی هەموو ئەم نەهاتنەوەی منداڵییەی دەبینین. قوتابخانەکان بەردەوام دەبنەوە لە کاتی دواندن لەسەر تێکڕای نمرە، بۆیە ئەم ڕێگەی شاخیانە شتێکی زۆر باشی دابین دەکەن کاتێک دەربارەی بەدواداچوونی منداڵان بۆ وەرزشی گونجاو دێتە ئاراوە. شتی ئەوەی ئەمانە جیاوازن لە وەرزشی قوتابخانەیی ئەوەیە کە شتەکان دەکەنەوە لەگەڵ کاری قورسی وەک چێدراوی تەنیشت لەگەل بەشە زیرەکانەکانی شیکاری کردنی کێشە. ئەمە دروست دەکاتەوە جۆرێک لە چالاکییەکی خۆشەویست بەڵام بەهایەکی راستەقینەی کە بەڕاستی منداڵان بە باشترین شێوە دەبەخشێتەوە لە زۆربەی هەڵبژاردنەکانی تر. ژمارەکان هەروەها چیرۆکەکە دەگێڕن - کۆمپانیاکانی دروستکەری ئەم شاخیانەی تایبەت بینیان گەڕاوەتەوە بەرامبەر فرۆشتنەکانیان زیادبووەتەوە بە نزیکەی ٦٢% لە دوای ٢٠٢١. دایک و باوک و مامۆستاکان لە ئێستادا زۆر بەتواناون لەسەر ئەم ڕێگەی دەستکرد بۆ کەش و حاڵ.

چۆن لەوانەی شاخی بنەما دەگۆڕێتەوە بەجۆی چالاکییە داینامیکەکان لەگەڵ چالاکییەکانی کۆن

لەسەری گەشتکردنی کۆنەکان پڕ لە سلاید و لاواز بە ئاڵوگۆڕی ئەم ڕێگایانەی سپارتی سازاوە دەبن کە بەڕاستی دەگۆڕێت کاتێک منداڵان گەورەتر دەبن. ئەم دیزاینە نوێیانە هەموو جۆرە شتێکی نینجا شۆڕشگەر دەخاتە ناو خۆی وەک ئەم گامانە دەستپێکەرە تەقەکان و دیوارەکانی سەرووی کە دەربارەی دروستکردنی قەرەبووی گریپ، توانای هاوسەنگی و دۆزینەوەی ئەو مەترسییانەی شایەنی قوربانیکردنن. تەحقیقاتێکی ساڵی ڕابردوو شتێکی زۆر سەرنجڕاکێشیش نیشاندا کە منداڵان زۆرتر وەک ٧٣% کاتێک لەسەر ئەم ڕێگایانەی دینامیکی تاقیکردنەوە دەبن، زیاتر فعال دەبن لە کاتێکدا لە ئامرازە سەرپەرشتییە سادەکان. ئەوەی لێرەدا ڕوودەدات تێگەشتنی هەیە کاتێک سەیری ئەوە دەکەین چۆن منداڵان پەرە دەبەن. کاتێک ڕووبەڕوی چالاکیی جیاواز دەبن و پێویستیان بە بیرکردنەوە لەسەر ژینگەی جیاوازە، بەڕاستی یارمەتی زیادکردنی لێهاتوویی مێشکیان دەدات و لەوانەیە تەنانەت کەمی لە هەندێک لە نەخۆشییەکانی منداڵی وەک بەرهەمهێنانی زۆر بکات کە ئێستا زۆر دیاری دەکرێت.

کەشەی نێوان مسابقه‌ سبارتانی بۆ منداڵان و ڤەرزیۆنی گونجاوی بۆ منداڵان

هەڵبژاردنی مسابقه‌ سپارتان بۆ منداڵان، هەستیش داوا لە وەچانی تایبەت بۆ منداڵان کە دەست پێدەکەن لە تەمەنی چوار ساڵیدا. ئەم مسابقانەی بچووک هەموو بەهاڵی مسابقه‌ گەورەکان وەکو لێدان لەژێر بەرخۆدان و چێتینە شابازییەکان دەگرێت، بەڵام هەموو شتێکی زۆر خراپ یان زۆر قورس دەلێن. بۆ نمونە، سیستەمی جونیۆر سپارتان کە دەستی تاوانەکانی ڕادەی تایبەت دەگرێت کە یارمەتی منداڵان دەدات تا ماسولکە شوێنی سەرەوەی بدنیان بەرهەمهێنەرێت بەبێ ئەوەی خەمگین ببن. کاتێک خێزانەکان بەشداری دەبن، شتێکی جادوویی ڕوو دەدات. پۆڵێکی نوێ دەرکرد کە نزیکەی ٦٠% لە دایک و باوکەکان کە هاوکات لەگەڵ منداڵەکانیان تربین کردبوو، هەستیان بە زیاتر هەڵسوکەوت کردووە لە ماوەی تربین کردن. شتی کە هەموو ئەم شتە بە باشی کار بکات، ئەوەیە کە وەرزش دەکاتە شتێک کە هەموو کەسێک دەتوانێت بە یەکەوە بەخۆشی بەسەر ببەیت، یادەوەرانەی دووای ماوە و هەڵبژاردنی پەیوەندی بەهێزتر دەکات لە نێوان نەوەکان.

دروستکردنی هێزی جسمانی و مه‌هاراتی مووتوری له‌ڕێگه‌ی چالاکییه‌كاني به‌ره‌خۆدن

تەواوی دەنگ: چۆن بەرزبوون، هەڵکردن و قاچاندن هێز و هاهمدالی زیاد دەکەن

کاتێک منداڵان لەگەڵ بەرهەمهێنانی شێوازی سپارتان دەستبەجۆش دەبن، تەنها لەسەر ئاژاوە نین بەڵکو وەرزشی تەواوی لاشە دەکەن. با شیکاری بکەین: بەرزبوون یارمەتی دروستبوونی هێزی گرتن و بەهێزبوونی شان دەدات. هەڵکردن لەسەر ڕووکارەکان کار لەسەر ناوەند دەکات و هەروەها توانای زانیاری شوێنی به‌رەو پێش دەخات. و ئینجا قاچاندن هێزی ناوەستن و کۆنتڕۆڵکردنی ناوەندی خواروو زیاد دەکات. لە ڕاپۆرتی ٢٠٢٤ی سی دی سی (CDC) دەربارەی وەرزشی منداڵان، دەرکەوت کە تەنها نزیکەی یەکچارەکی منداڵان ئەم توانایانە بە دوای یەک دەگەن بە وەرزشی نرمامان. شتی ئەو کارە گرنگە ئەوەیە کە چەندین جۆری جوڵە تێکەڵ دەکات. کاتێک منداڵان لەگەڵ بەرهەمهێنانی جیاواز وەکوو بەرزی، ناو و شتی هاوسەنگیدا دەسوڕێنەوە، لاشەکان فێری هاهمدالی باشتر دەبن چونکە پێویستە بەشە جیاوازەکان بەیەکجاریشێوە هاومیلێن.

داتای CDC: تەنها ٢٤% لە منداڵان ڕێژەی پێشنیارکراوی چالاکی فیزیکی ڕۆژانە دەگەن

تەنها نزیکەی ٢٥% لە منداڵان ئامانجی CDC بۆ وەرزشی ڕۆژانە دەگەن، کە ٦٠ خولەکە. وادیارە ماوەی زۆر لە ماوەی منداڵان سەیرکردن هەبێت، کە ئەنجامی ناخۆشی بۆ لاشەیان هەیە. ئێمە شوێنکەوتنی قورسی گریپانە لە تەمەنی دە ساڵیدا نزیکەی یەک سێیەمی کەمتر بووە وەک ئەوەی لە ساڵی 2010 بوو. هەواڵی باش؟ ڕێگەی سەرەخۆشی ستوونەکان یارمەتی گۆڕینی چەسپەکان دەدات. کاتێک منداڵان ئەم یارییانە دەکەن، تەقەوتی سووتاندنی کالۆری دوو جار لە کاتی یاری کردنی یارییە ھاوسەنگەکان زیاتر دەبن. هەروەها، دەتوانن ڕێژەی سختییان خۆیان دیاری بکەن بەبێ ئەوەی کەسێک بڵێت چی بکەن.

چۆن سەرەخۆشییەکانی سپارتان چالاکی ساختەدر، سەرنجڕاکێش و باسکی پێکهاتوو پێشکەش دەکەن کە منداڵان بەڕاستی حەزیان لێیە

نووسینەکانی سەرەخۆشی مۆدیولی ڕێگا بۆ بەرهەمهێنانی چالاکی وەک یاری دەکەن لەڕێی:

• هەلە پێشکەوتووەکان – بەرزییەکانی دیاریکراو و دەستگیرەکانی لابردن دەتوانن منداڵان ئامانجی دیاریکراو بدۆزنەوە
• نمرەدانی یاریکراو – کاتی دووبارە و نیشانەکانی دەستکەوت ھەمووکات ھەستانەوەی دەدەن
• کارکردنی کۆمەڵایەتی – دووپالیکانی هاوکاری کەم دەکەن لە ترسی بەدەستهێنان

ئەم پلاتفۆرمە ٨٢% لە بەشداربووان بەرگشت بۆ هەفتەیی دەگەڕێنەوە، لەبەرامبەر ٣٤% تەرخانی بەردەوامی لە وەرزشی منداڵانی سنتیک (شورای ناوخۆی وەرزشی ٢٠٢٣). بە دروستکردنی گەشەی زۆربەری لەسەر بەرهەمهێنانی بەرگری، مسیرە سپارتانەکان هاوسەنگی دەروونی پێک دێنەن لەگەڵ چالاکی جەستەیی.

پەروەردەکردنی بڕوای خۆ، بەرگری و قورسترینی دەروونی لە منداڵان

تەواوکردنی چالاکییەکان: چۆن تەواوکردنی بەرگرییەکان بڕوای خۆ و دووبارەبوونەوە دروست دەکات

بەرگری سپارتاکان بەڕاستی یارمەتی منداڵان دەدات کە پشتگیری خۆیان بەدەست بهێنن. منداڵانی توانای چوونەسەر دیوارەکان، هەڵواسین لە سیلەکان و یان ڕۆشتن لەسەر شیاوە تەواوەکان، ئەنجامی فوری دەبینن. کاتێک کەسێک دەلێ، لە هەوڵەکەیدا، فێر دەبێت چی هەڵە چووە. سەرکەوتنیش پشتگیری زیاتر بەخۆی دەبەخشێت. توێژینەوەیەک کە ساڵی پێشوو لە ناوەندی منداڵانی دەگۆڕ لە هارڤارد کرا، شتێکی سەرنج ڕاکێش دۆزییەوە. منداڵانی تەندروستی خۆیان بە شێوەی فعال لە ڕێگەی شوێنەکانی بەرگری دەکەن، نزیکەی ٢٣٪ زیاتر لە منداڵانی تر کە تەنها دانیشتوون و یاری دەکرد، مهارتی کاروباری خۆیان زیاد دەبێت. تەواوی ئەم پرۆسەیە بۆ هەوڵدان و پاداشت هەڵگرتن فێری منداڵان دەکات کە لەگەڵ کێشەکاندا بەرەوپێش بچن. ئەم جۆرە بیرکردنەوەیە بەڕاستی دەگوازرێتەوە بۆ کاری قوتابخانە و شێوازی پەیوەندییان لەگەڵ هاوڕێکانیان دواتر.

قورستری پێشکەوتوو یارمەتی منداڵان دەدات کە ترس و بەهێزبوون بپارێزن

ڕێگەزیمێرەکانی بەرەنگاری کە بە هێڵ دروست کراون به‌بچووکان یارمه‌تی ده‌ده‌ین مه‌ترسی خۆیان له‌به‌ر بخه‌نه‌وه‌. زۆربه‌ی ئه‌م ڕێگه‌ زیمره‌کان ده‌ست پێده‌که‌نه‌ له‌گه‌ڵ تونه‌له‌کانی توندوتیژ کە زۆر ترسناک نین، دواتر ده‌گه‌ن به‌ شت به‌رزتر واهه‌مواره‌کان وه‌ک ده‌ستپێکردن له‌سه‌ر تورمه‌لی به‌رز که‌ له‌سه‌ره‌وه‌ی زه‌وی ده‌ره‌وه‌ ده‌خرێته‌وه‌. ئه‌م ڕێگایه‌ به‌شێوه‌ی سه‌روو له‌سه‌ر یه‌ک ده‌بێت به‌م جۆره‌ توندوتیژی فیزیکییانه‌ روبه‌ڕووی ئه‌و مه‌ترسانه‌ ببن له‌سه‌دا ٤٠ که‌متر له‌ ئه‌وانه‌ی که‌ له‌ به‌ره‌مه‌ختی ئاسایی ده‌که‌ن بدون چالاکی ساختاره‌وه‌. له‌سه‌دایه‌، چونکه‌ دروستکردنی پشتگیری کات و تێگه‌یشتن ده‌وێت.

چه‌مکه‌ی نموونه‌: گه‌شتن به‌ پشتگیری له‌ منداڵانی به‌شداریکه‌ران له‌ پڕۆگرامه‌کانی بەرەنگاری

توێژەرەوانی زانکۆی میشیگان ٢٠٠ منداڵی تاکە کرد کە بەشداری پڕۆگرامەکانی سوختی جەستەیی لە شێوەی ڕاهێنانی بەرهەڵست دەکرد لە ماوەی شەش مانگی ساڵی ٢٠٢٢. خۆی ناوەندەکان زیادبوونی گەشەی بڕوای خۆیان ٦٥٪ لەو کاتەی پێشتر بوو، و هەروەها زۆرتر لە ئەنجامدانی کارەکان دەمێنێتەوە، لەگەل ٥٨٪ بەهێزترین دووام هەبوون. مامۆستاکانیش شتێکی سەرنج ڕاکێش فێریان بووە، ئەم قوتابوانە سێ جار زیاتر دەستیان بەرز دەکرد بۆ کارە قورسەکان وەک ئەوانەی بەشداری پڕۆگرامەکە نەبوون. ئەوەی لێرە دەبینین زۆر هاوتا بوو لەگەڵ بەهایە کۆنەکانی سپارتییەکان دەربارەی چاکسازی لە بەردهێنی سختی. کاتێک منداڵان چالاکی فیزیکی بە شێوەیەکی ساختەدراو تاقی دەکەن، بەهێزی مێشکیان دروست دەکەن کە دەگوازرێتەوە بۆ شوێنەکانی تری ژیان، کە زۆر باشە کاتێک بیر لەمە دەکەیتەوە.

هەڵگرتنی کارەسات و کەمکردنەوەی کاتی بەکارهێنانی شاشە لە ڕێگەی یاری چالاک

ڕاهێنان لە ناو بەرهەڵست، بیرکردنەوەی زانا، کاتژمێرکردن و تێگەیشتنی شوێنی هەڵدەبەزێتەوە

کاتێک منداڵان بەرگری لە شوێنەوارەکانی سپارتان دەکەن، پێویستیان بەبیرۆکەی سەربەخۆی خێرا هەیە. دەزانن کە شتێک چەند دوورە، کوێ دواتر دەگرن، و جارێکی زۆر جوڵەکانیان دەگۆڕن لە ماوەی چالاکییەکەدا. ئەو شتەی لێرە ڕوو دەدات تەنها چالاکی جسمی نییە. مێشک بەڕاستی پەیوەندی بەهێزتر دروست دەکات بۆ تێگەیشتن لە شوێنی د aroundمان، کە زۆربەی تواناوازان باوەڕیان وایە ڕۆڵێکی گەورەی هەیە لە پەرەسەندنی مامەڵەکانی زانست و بیرکاری دواتر. توێژینەوەکانی فێربوونی منداڵیش ئەمە بەڵگە دەدات. کاتی شاشە هەمان فایدە ناگەیەنێت، چونکە نیشستن و سەیرکردنی ڤیدیۆکان هەمان شێوە نییە لە بەکارهێنانی هەستی لەش. بەڵام کاتێک منداڵان دیوار دەکەنەوە یان لە سەر دەروازەی هەنجیر دەسوڕێنەوە، فیدبەکی جیهانی ڕاستەقینە دەگرن کە ئەوەیان دەکات بە شێوەیەکی خێرا بیربکەنەوە و بە بێ دووپاتی واکووژین.

توانای: دەرگاکان بەشداریکردنی چالاکییەکانی سەربەخۆی سپارتان لە تەواوکاری زانست و فیزیاکان

زیاتر لە 217 بواری قوتابخانەی ئەمریکا ئێستا پرینسیپەکانی ڕێگای دژە هەڵگیراو بۆ وانەکانی فیزیا و مهندیسی دادەنێن. لە یەک پروگرامی نوێ، قوتابیان کەشی باشترین ڕووکار دەدۆزنەوە بۆ تێپەڕبوون لەسەر شاخی مووشەکان لە کاتێکدا فێربوونی دابەشکردنی هێز. مامۆستایانی وانەی چالاکی جسمی 41% زیادبوونی بەشداری خۆبەخشیان دەرئاسادا دەکەن کاتێک بەجێهێشتنی لاپەکانی کلاسیکیان بە چالاکی سەر زەوی دەگۆڕن.

چارەسەرکردنی ماوەی زۆری سەر شاشە: ڕاپۆرتی AAP زیاتر لە 7 کاتژمێر ماوەی ڕۆژانەی دیجیتاڵ دادەبات

ئەکادیمیای پزیشکیی منداڵانی ئەمریکا (AAP 2022) ڕاپۆرت دەدات کە 68%ی منداڵانی 8 تا 12 ساڵ زیاتر لە سیمانەکانی پێشنیارکراوی ماوەی شاشە دەسوڕێنەوە، ئەمەش هەلگیر بوون بە کێشە لە تێڕوانین و کەمبوونی پەرەسەندنی جوتەرەکان دەبێت. ڕێگای دژە هەڵگیراوی سپارتان چارەسەرێکی سەرکەوتوو پێشکەش دەکات—78%ی بەشداربووان لە پروگرامە کۆمەڵایەتییەکان ماوەی ئامێرەکانی خۆیان دەکەنەوە دوای شەش هەفتەی وەرزشی بەردەوام.

چالاکی دەر دوور لە شێوازی گەیم بۆ هەڵبژاردەیەکی سەرنجڕاکێش بۆ سەماکاری نەشتین

هاوکاری لە بهرەسازی کودکاندا بەهۆی هەنگاوە سەرکردەیی و نیشانەکانی دەستکەوتی شاراوە دەبێت. ئەم مۆدێلە بە ناوبانگ "لەوانەی هەڵبژێردراو" فعّالیەتی تەندروستی جەستەیی بەرز دەکاتەوە تا ٣٣٪ لە قۆناغی ناڕێکخراو (ژورنالی تەندروستی منداڵ). خێزانەکان دەتوانن شوێنی پڕۆزه‌کردن دروست بکه‌نه‌ له‌ناو باخچه‌که‌یان بە بەکارهێنانی هەرڤڵی ڕێکخراو و شوێنی کرێکردنی کێشان بۆ هێڵدانی پێشکەوتن.

دروستکردنی ڕاهێنانی سپارتانی سەلامەت و گونجاو بۆ هەموو تەمەنەکان

مۆدیوولی دیزاین کە دەگۆڕێت لە منداڵانی بچووک تا گەنجان بۆ بەشداری هاوتا

ئەمڕۆ رێگای بەرخۆدانی سپارتان لەگەڵ بەشەکان دێن کە دەتوانرێت جێگەیان لەبەر بگۆڕدرێت و بەرزییان زیاد یان کەم بکرێت بەپێی ئەو کەسەی بەکاری دێن. منداڵانی بچووک دەتوانن لەسەر تیرەکانی کورتی هاوسەنگی و شووشەکانی دەربازدەبن، کە یارمەتی پەرەسەندنی مامەڵە بنچینەییەکانیان دەدات. نوجوانانی پێگەرد توانای خۆیان لە سوودوەستانی دیوارەکانی گۆڕاو و درێژەکانی دەبەزێن، شتی تایبەت بە گەشەیان دەکات کاتێک باشتر دەبن. ئەو مەبەستە سەرەکییە ئەو کە دەتوانن هاوڕێ و هاوخوازی جیاواز لە تەمەن جیاواز بەیەکەوە کار لەسەر بکەن بەبێ ئەوەی کەسێک بریندار بێت. شتێک کە زۆربەی لەو شوێنە سەرگەرمییانەی تر ناتوانن پێشکەش بکەن، چونکە هەموو شتێک لەوێ بەهەمان شێوە دەمێنێتەوە بەبێ گۆڕانکاری.

نموونە: ڕووکاری قۆناغی لە فعاليتە رسمییەکانی ڕاکردنی منداڵانی سپارتان

د مسابقاتی ئاسایی بۆ منداڵان کاریگەری سیستمی قۆناغی تری هەیە بۆ سێ گروپی تەمەن (٤–٦، ٧–١٠، ١١–١٤). منداڵانی گەنج ٨–١٠ بارستەی لە پۆلی فوم دا دروستکراو دەکەن، لەکاتێکدا کە گەورەترەکان ١٥+ بارستە دەبینن کە گواستنەوەی ئاستەنگی تاکتیکی و بەرزییەکانی تا شەش پێ دا داخراوە.

هاوتاکیدا چەلەنژ و دەستگەیشتنی ناو ماڵ و پارکە گشتییەکان

Çand	کۆماری سن	تایبەتمەندییە پێشنیارکراوەکان
ئاستی ناو ماڵ	٣–٦ ساڵ	رامپی شێوادراوی ڕەوشتوو، لاکانی پێدانی هەستیار
ئامرازە مامۆستایییەکان	٧ تا ١٠ ساڵ	سیمەنی دەگۆڕدرێت، شافلەی بارگۆی دەگۆڕدرێت
پارکە گشتییەکان	١١–١٤ ساڵ	سێپی دوولکانی شیاو و دیوارە ترانسڤرسی ڕووی شیاو

ئاسایش لە سەرەتا: پارچەکان، کۆنتڕۆڵکردن و ناوچەی شکاندن بۆ پاراستن لە برینداری

لەپەکانی فومی EVAی باڵا و پۆشینە جەستەدارەکان هەڵگرتنی ئاسانتری ٤٧٪ کەم دەکەنەوە لە مقایسە بە ڕێکخراوە سنتیکی چوونە سەر چیت یان مەتال (زانکۆی سەلامەتی چوونە سەر چیت، ٢٠٢٣). لە تەحڵیلی ٢٠٢٢ کە سەبارەت بە ١٢,٠٠٠ کۆمەڵە منداڵ بوو دەریدۆچوو کە دیزاینی وردی ناوچەی شکاندن (٦ تا ٨ پێ دەوروبەری ئامرازەکان) بریندارییان ٦٣٪ کەم کردۆتەوە. مامۆستایانی تایبەت پێشنیاردەدەن:

• هەموو هەفتەیەک چەق و شێوازی دروستی دوولکا و تۆڕەکان کۆنتڕۆڵ بکرێت
• پارچە پلاستیکی پارێزراو لە بیرهەملەدا بۆ دامەزراندنی دەرونەیی
• یەک چاودێر بۆ هەر هەشت منداڵ زêربەر ١٠ ساڵ